Hiện nay, rất nhiều trường hợp các bác sĩ, bệnh viện, phòng khám… bị kiện cáo, đòi bồi thường. Đa số nhân viên y tế hành nghề trong trạng thái bất an. Điều này rất nguy hiểm, không chỉ ảnh hưởng đến thái độ hành xử của nhân viên y tế, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng khám chữa bệnh.

Nhiều người cho rằng bảo hiểm nghề nghiệp sẽ là một phương tiện tốt, giúp giải quyết các khiếu nại, để các cơ sở và nhân viên y tế yên tâm hành nghề. Trên thực tế, ở các nước phát triển, bảo hiểm nghề nghiệp đã giúp cho cơ sở và nhân viên y tế rất nhiều, trở thành một yếu tố không thể thiếu khi hành nghề y.

Khi biết tôi có ý định mua bảo hiểm nghề nghiệp, một số bác sĩ đã từng mua bảo hiểm đều khuyên tôi nên cân nhắc lại. Theo kinh nghiệm của họ, sau khi đóng phí bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp cho công ty bảo hiểm xong thì “đường ai nấy đi”. Khi có chuyện xảy ra, kêu đến công ty bảo hiểm, công ty trả lời, khi nào có quyết định của Tòa án, họ sẽ bồi thường theo quyết định của Tòa.

Tất cả các cơ sở và nhân viên y tế đều không muốn khiếu nại được đưa ra dư luận. Ra Tòa đồng nghĩa với việc thông tin được đưa ra dư luận. Với xu hướng công kích ngành y hiện nay của dư luận, thiệt hại có thể lớn hơn rất nhiều so với việc “chiều” theo ý của bên khiếu nại, bất kể đúng sai.

Ngoài ra, thường thì mức bồi thường theo phán quyết của Tòa án sẽ ít hơn nhiều so với thiệt hại thực tế mà cơ sở hay nhân viên y tế phải gánh chịu. Do vậy, chẳng cơ sở hay nhân viên y tế nào mong muốn đóng tiền cho công ty bảo hiểm để rồi chờ phán quyết của Tòa án cả.

Ngoài những công ty chỉ bồi thường theo kết luận của Tòa án, một số công ty bảo hiểm nước ngoài sẵn sàng giải quyết khiếu nại ngoài Tòa, ngăn chặn việc khiếu nại được đưa ra dư luận, đáp ứng đúng tâm lí của cơ sở và nhân viên y tế. Tuy nhiên, hàng loạt vấn đề đi kèm làm cho những cơ sở và nhân viên y tế không có tiềm lực kinh tế đủ mạnh phải phân vân.

Đối với các công ty bảo hiểm loại này, ngoài mức phí đóng hàng năm cho công ty bảo hiểm, cơ sở hoặc nhân viên y tế tham gia bảo hiểm sẽ phải chi trả cho mỗi vụ khiếu kiện một số tiền, gọi là tiền miễn thường. Công ty bảo hiểm chỉ bồi thường khi số tiền vượt lên trên mức miễn thường được qui định. Ví dụ, với mức đóng phí 10.000 USD/1 năm, mức miễn thường sẽ là 5.000 USD/1 vụ, còn nếu muốn mức miễn thường là 1.000 USD/1 vụ thì mức phí bảo hiểm phải đóng sẽ là 50.000 USD/1 năm.

Để được bảo hiểm, cơ sở hoặc nhân viên y tế phải có báo cáo sai sót y khoa, kể cả các trường hợp có nguy cơ bị khiếu nại dù không sai sót. Báo cáo này phải đến với công ty bảo hiểm trước khi có khiếu nại xảy ra. Nếu ở thời điểm phát sinh khiếu nại mà sự việc bị khiếu nại đã kết thúc, trong khi công ty bảo hiểm chưa nhận được báo cáo, công ty sẽ không có trách nhiệm giải quyết. Báo cáo sai sót y khoa cũng là cơ sở để công ty bảo hiểm tính phí bảo hiểm và mức miễn thường cho các năm sau.

Khi có phát sinh khiếu nại, công ty bảo hiểm sẽ cử luật sư và chuyên viên thương thuyết. Tiền công, tiền di chuyển, và mọi chi phí khác đều được tính, cơ sở hoặc nhân viên y tế bị khiếu kiện sẽ phải chi trả cho đến mức miễn thường, công ty bảo hiểm sẽ chỉ chi trả thêm nếu chi phí vượt quá mức miễn thường. Như vậy, trong tất cả các trường hợp không phải bồi thường, cơ sở hoặc nhân viên y tế sẽ vẫn phải chi trả số tiền miễn thường cho chi phí thương thuyết, dựa trên thông báo của công ty bảo hiểm.

Mức phí đóng bảo hiểm sẽ được thương thuyết hàng năm. Nếu mua bảo hiểm cho năm trước mà năm sau không mua thì tất cả các khiếu nại phát sinh vào năm sau, cho dù sự việc xảy ra vào năm trước, khi đang đóng phí bảo hiểm, và được báo cáo theo qui định, thì công ty bảo hiểm cũng không có trách nhiệm bồi thường. Và trường hợp này cũng không được công ty nhận bảo hiểm của năm sau xử lí vì sự việc xảy ra vào năm trước.

Do vậy, sau một năm đầu tiên, cơ sở hoặc nhân viên y tế sẽ bị cột chặt vào công ty bảo hiểm, trong khi mức phí và mức miễn thường cao hay thấp đều phụ thuộc vào “lòng tốt” của công ty bảo hiểm. Đấy là chưa kể đến khả năng bảo mật thông tin của công ty bảo hiểm, khi họ nắm giữ các báo cáo sai sót y khoa. Nếu việc quản lí hồ sơ hoặc nhân viên của công ty bảo hiểm không tốt, rất có thể đó sẽ là nguồn phát sinh các khiếu kiện.

Hiện nay, chỉ một vài cơ sở y tế thu phí với giá rất cao ở nước ta mới có đủ khả năng trang trải cho chi phí bảo hiểm nghề nghiệp. Đa số các cơ sở y tế khác, cả công lập và tư nhân, vẫn phải tự giải quyết, làm cho ngành y ngày càng lép vế dưới sức ép khiếu nại, dẫn đến những trường hợp đồng ý bồi thường ngay khi có khiếu nại, khi chưa rõ đúng sai, thậm chí, ngay cả khi biết rõ là mình không sai.

Người viết : TS. BS Võ Xuân Sơn